Skarby z Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu po konserwacji. Teraz można korzystać z nich także w zaciszu domowym [FOTO]

Cenne starodruki pochodzące ze zbiorów Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu zostały poddane konserwacji. Są wśród nich między innymi traktaty astrologiczne, dzieło Jana Długosza, jeden z pierwszych podręczników matematyki napisany w języku polskim oraz akta miejskie i kościelne. 

Prace, podzielone na trzy zadania, zostały wykonane w ramach programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki II prowadzonego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki. Jednym z przedsięwzięć była konserwacja zachowawcza 45 woluminów z zabytkowego księgozbioru Kapituły Kolegiackiej i Katedralnej w Sandomierzu.

Konserwację przeszedł między innym oprawiony w deskę i skórę klocek introligatorski. Księga ta zawiera kilka pozycji naukowych, między innym: traktat astrologiczny Alkabicusza, w tłumaczeniu Jana z Sewilli, który przekładał z arabskiego na łacinę teksty z astronomii, „Computus chirometralis”, czyli największy polski podręcznik chronologii teoretycznej i technicznej tamtych czasów autorstwa Jana z Głogowa, wybitnego uczonego przełomu średniowiecza i renesansu oraz „Introductorium Astronomie in Ephemerides” również Jana z Głogowa, dzieło z którego pochodzi myśl uczonego, że wszelkie rzeczy ziemskie, które są dziełem Boga, z natury swej są „zależne, zachowywane i rządzone przez ciała niebieskie”. Są w niej tablice astronomiczne i matematyczne z przełomu XV i XVI wieku, rękopisy oraz liczne glosy.   

W kolejnym klocku znajdują się natomiast dzieła astrologów arabskich z  biblioteki Melchiora Krupka (zmarłego ok. 1582 roku, właściciela wspaniałego księgozbioru, który uległ rozproszeniu).  W sumie  jest dziewięć dzieł w pięciu woluminach. Tematyka obejmuje astrologię, historię naturalną, geografię i medycynę. Starodruk „Icones […]” Nicolasa Reusnera to zbiór portretów wybitnych ówczesnych autorów, uczonych, postaci religijnych czy lekarzy, w towarzystwie łacińskich i greckich wersetów o nich. 

Całkowity koszt prac to około 276 tys. zł, z czego dofinansowanie MEiN wyniosło 248 tys. zł.

W ramach drugiego zadania, podobnie jak poprzednie stanowiącego kontynuację wcześniej realizowanych działań, wykonano dezynfekcję, dezynsekcję i czyszczenie 3500 starych druków. Do najciekawszych obiektów należy starodruk z 1700 roku – wierszowana relacja wydarzeń z 1698 roku, spisana przez Stefana Żuchowskego, proboszcza, archidiakona i oficjała sandomierskiego, autora opracowań dotyczących relacji polsko-żydowskich, bibliofila, właściciela niezwykle bogatego księgozbioru. Praca ta zawiera nie tylko szczegółowy opis procesu Żydów sandomierskich z końca XVII wieku, lecz także kilku wcześniejszych procesów o mordy rytualne.

Jest w tej grupie także starodruk z 1666 roku Jana Długosza opisujący życie św. Stanisława, biskupa krakowskiego i świętego Kościoła katolickiego, jedno z dwóch dzieł kronikarza o charakterze hagiograficznym oraz „Arytmetyka albo nauka o liczbie / przez Michała Kaczwińskiego zebrana” z 1757 roku, jeden z pierwszych podręczników do matematyki, napisany w języku polskim (z użyciem terminologii łacińskiej). Niektóre z ksiąg mają piękne pergaminowe oprawy.  

Oczyszczone zbiory umieszczone zostały w zdezynfekowanym magazynie zbiorów specjalnych. Dodatkowo wolontariusze wykonali 400 opakowań ochronnych dla książek bez opraw lub z oprawami znacznie uszkodzonymi. Całkowity koszt przedsięwzięcia zamknął się kwotą 205 tys. zł, przy wsparciu ministerialnym na poziomie 184 tys. zł.

Trzecim zadaniem były „Prace ratownicze, digitalizacja i udostępnienie źródeł do dziejów ziemi sandomierskiej”. Prace ratownicze polegały na przeprowadzeniu konserwacji zachowawczej archiwaliów, które przechowywała Kapituła Katedralna.  –  Kolekcja poddana pracom zawiera unikatowe materiały źródłowe do dziejów ziemi sandomierskiej, między innymi księgi ławnicze i radzieckie miasta Sandomierza z lat 1549-1567; dokumenty dotyczące stanowiska kapituły kolegiackiej i katedralnej w Sandomierzu wobec wydarzeń politycznych i wojennych. Teczki i księgi z lat 1575-1854 zawierają między innymi korespondencję, rejestry poborowe, wykazy hiberny, pogłównego i podymnego, spisy dóbr (złoto, srebro, książki) na potrzeby państwowe, album litograficzny z umocnieniami z XVII i XVIII wieku oraz pisma i mowy polityczne – wyjaśnia ksiądz Piotr Tylec, dyrektor Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu. 

Cennym dla badaczy dziejów miasta materiałem są bez wątpienia XVI-wieczne akta rady miejskiej oraz akta sądów ławniczego i wójtowskiego.

Prace kosztowały prawie 239 tys. zł, z czego dofinansowanie MEiN wyniosło 215 tys. zł.

Wszystkie obiekty zostały zdigitalizowane. Można z nich korzystać bezpłatne w serwisie Polona.

[FOTORELACJA]5740[/FOTORELACJA]